İnsanların kişilikleri birbirinden farklıdır. Herkesin kişiliği birbirinden farklıdır. Bu farklılıklar sayesinde toplum oluşur, evlilikler yapılır, kulüpler ve daha pek çok organizasyon meydana gelir.
Hipokrat M.Ö. 400 yılı civarında insanları vücut kimyasallarına göre kategorilere ayırarak açıklamayı denedi. Dört vücut sıvısı belirledi: – kan, – sarı safra, – balgam, – siyah safra. Kişiliklerdeki farklılıkların bu sıvılardan kaynaklandığını düşünüyordu. Asırlar sonra M.S. 149’ da Romalı Galen, iyimser (optimist), kolerik (çabuk kızan), melankolik ve soğukkanlı olmak üzere 4 kişilik tipinden bahsetti. Bu kişilikler, yine vücut sıvısına göre belirlendi. Ancak bilim adamları vücut sıvısının farklı kişiliklere yol açmadığını keşfettiler. Ancak yıllar sonra günümüzde, genlerimizin buna benzer şeyleri kanıtladığı üzerinde duruluyor. Kişiliklerimizi, eski Yunan terimlerine dayanarak, dört temel gruba ayırabiliriz: Popüler kişilik Optimist (kan), Mükemmeliyetçi kişilik Melankolik (sarı safra), güçlü kişilik Kolerik (kara safra), huzurlu kişilik Soğukkanlı (balgam) (Littauer, 2004).
Tek bir kişiliğin baskın olduğu gibi iki kişiliğin birden baskın olduğu durumlar söz konusudur. Bunun doğal bir sonucu olarak da, kişiliğimizin bir yönü diğer yönlerimizle çatışma halinde olabilir. Bu yüzden, bir kişinin kendisini tanıması çok önemlidir. 4 farklı kişilik yapısını öğrenmek, kişinin kendine güvenini de sağlamaya katkı sağlar. Başkalarından neden farklı olduğunu anlar. Başkalarının neden farklı olduğunu anlar. Kimsenin kimseye neden benzemediğini anlar. Bu farklılıklar iletişim açısından önemli olduğu gibi, uyum açısından da çok önemlidir.
Bir kişinin karakter analizini yapmanın en etkili yollarından biri, ne dediğinde saklıdır. Eğer kişilerin ne söylediğine odaklanabilirseniz; kişinin geçmişini, bugününü ve yarınını kolaylıkla öğrenebilirsiniz. İnceleyen ve yeniden inceleyen birinin anlamaması veya kaybetmesi daima güçtür. Doğru sorular sorarak meraklı bir şekilde incelemek gerekir.
1) Popüler Kişilik – Optimist
Popüler optimistler eğlenceye düşkünlükleri ile öne çıkarlar. Her yaptıklarında bu, açıkça görülebilir. Bu yüzden insanları da kendilerine çekerler. Onlar için “ilgi” çok önemli ve değerlidir. Onaylanmayı ve teşekkürü severler, isterler. Çocuksu bir yanları olduğu için sevgiye değer ve önem verirler. Genellikle dağınıktırlar. Masaları ve odalarından bu, çok kolay anlaşılabilir. Dış referanslıdırlar ve gezmeyi severler. Fırsat buldukça, kalabalık ve eğlenceli toplantılara katılırlar. Herkesle çok kolay iletişime geçebilirler ve çok çabuk uyum sağlayabilirler.
Bir konuyu anlatırken abartma, silme, çarpıtma, yalan söyleme gibi yöntemlere başvurabilirler. Çok konuşurlar, yüksek sesle konuşurlar ve abartmaya çok yatkındırlar. Çok fazla söz kesme eğilimi sergilerler. Sıradan bir olayı, basit bir olayı bile öyle bir anlatırlar ki herkes “vay be” diyebilir. Bunu komik ve eğlenceli bir şekilde yaptıkları için insanlar bundan hoşlanır. Aslında bunu yapmalarındaki amaç “ilgi ve sevgi” beklemeleridir. Bu, aynı zamanda onların zaafıdır. Onları aldırmadığınızda hemen tepki verirler. Dış referanslı oldukları için herkesten etkilenme eğilimi sergilerler.
Ödüle çok duyarlıdırlar. Hem özel yaşamlarında hem de iş hayatında ödül onların en büyük motivasyon araçlarıdır. Hediye alıp vermeyi de severler. Özellikle küçük sevimli ve “kişiye özel” hediyelere bayılırlar. Alışverişi severler. Modayı takip ederler ve genelde parlak renkleri tercih ederler. Fırsat buldukça alışverişe gidip bir şeyler almayı severler. Para harcamayı, para biriktirmeye tercih ederler. Günlük ve anlık değişimler yaşarlar. Macera peşinde koşmayı severler. Çok disiplinli olmadıkları için, başladıkları bir işi tamamlama konusunda sıkıntı yaşayabilirler. En çok da diyet yapmakta zorlanırlar.
Zaman yönetimi konusunda sıkıntı yaşarlar ve genellikle randevularına yetişemezler. Geldiklerinde ise, kendilerini affettirmeye çalışırlar ve güler yüzlü, sevimli davranışlar sergilerler. Onlar için 24 saat yetersizdir ve hiçbir şey zamanında bitirilemez. Kaçınılmaz olarak, hep son dakikalarda bir şeyleri sonuçlandırmaya çalışırlar. Hafızaları çok kuvvetli değildir. Unutkanlık potansiyelleri vardır. Anahtarlarını ve pek çok şeyi kaybedebilirler. Eşyalarını nereye koyduklarını çabuk unutabilirler.
Eş Tercihi: Tam zıttı kişilik olan Melankoliktir.
2) Mükemmeliyetçi Kişilik – Melankolik
En önemli özellikleri, mükemmeliyetçi olmalarıdır. Anahtar sözcükleri, “En iyi, düzen ve mükemmel” gibi kelimelerdir. Her şeyde mükemmellik aramaları, çok ciddi olmaları, onların “çok ciddi, hatta düşünceli” görünmelerine neden olur. Hayatı da gereğinden fazla ciddiye alırlar. Ciddi insanları severler. Üzgün ve sıkıntılı görünürler. Çoğu zaman çok kolay moralleri bozulabilir ve depresyona girme eğilimi sergilerler. Eşyalarını koydukları yerde bulamadıklarında özellikle moralleri bozulur. Çok duygusaldırlar. Duygusal çöküntü yaşadıklarında çok fazla yemek yeme alışkanlığı sergilerler. Böyle durumlarda onlara destek olmak gerekir.
Melankolikler kusursuz ve dört dörtlük olmak için davranırlar. Başkalarından da bu şekilde davranmasını isterler. Bu hayatlarının pek çoğunda görülebilir. Anne – baba olmaktan, kusursuz eş olmaya kadar her alanda mükemmelliği ararlar ve savunurlar. Çok düzenli ve dikkatlidirler. Adeta düzen takıntıları vardır. Evleri, odaları, masalarındaki düzen onları hemen ele verir. Düzeni çok severler ve çevrelerinden de bunu beklerler. Dosyalamayı ve arşivlemeyi çok severler. Her şey yerli yerinde ve düzenlidir.
Zaman yönetimi ve zaman konusunda da aynı düzene uyarlar. Beklemeyi ve bekletmeyi sevmezler, çok dakiktirler. Hatta ajandaları bile vardır ve kendilerini sürekli planlara ve saate uymaya zorlarlar. Melankolikler plan, program yapmayı severler. Ayrıntıları önceden planlarlar, analitik ve çözümleyici yaklaşırlar. Küçük detaylar için bile plan yapabilirler. Her şeyi analiz etmeyi severler. Tam olarak görevleri yerine getirirler ve kuralcıdırlar. Düzeni çok severler ve düzene pek uyamayan popüler karakterler morallerini çabuk bozar.
Melankoliklerin giyinmeleri de mükemmel olmalıdır. Modayı takip ederler ve renk uyumuna çok dikkat ederler. Daima temiz, ütülü ve yeni kıyafetler giyerler. Siyah, beyaz ve gri tonlarını daha çok tercih ederler. Çok renkli kıyafet tercih etmezler.
Eş Tercihi: Tam zıttı kişilik olan Popülerdir. Popülerler adeta onların tamamlayıcısıdır.
3) Güçlü Kişilik – Kolerik
Güçlü kişilikler, güç odaklı kişilerdir. Gücü ve emretmeyi severler. Yönetmek tam onlara göre bir elbisedir. Lider doğduklarını düşünürler ve lider olmayı tercih ederler. Her zaman bildiklerini okurlar ve iç referanslıdırlar. Kendi kendilerine karar alırlar ve uygularlar. Kontrolü çok severler. Hem kendilerini hem de başkalarını kontrol etmeye bayılırlar. Hızlı düşünmeleri ve hızlı karar alabilmeleri buna etkendir. Bu yüzden lider olmak için bu karakter özelliğine sahip olmak faydalıdır.
Güçlü kolerikler, rekabet ortamının doğal bir sonucu olarak, kolaylıkla “işkolik” bir moda girebilirler. İş hayatında başarılıdırlar. Azimli, çalışkan ve hırslıdırlar. Makam, mevki, terfi gibi yükselmelerini sağlayacak her şey motivasyon kaynakları olabilir. Çok yönetmeye düşkün olmaları bazı kişiler tarafından hoş karşılanmasa da, onlar bildiklerini yapmaya devam ederler. İnsanlara çok fazla saygı göstermezler. Gösterseler bile, görüntüde kalabilir.
Aynı anda pek çok iş ile uğraşmaktan zevk alırlar. Bu işlerde başarılı oldukça da özgüvenleri artar ve daha fazlasını isterler. Onlar için daha fazlasını istemek sadece bir mecburiyettir. Kendilerini sürekli motive ederek hep yukarıya doğru tırmanmak isterler. Çoğu zamanda ne kadar bedel ödeseler de, bunu başarırlar. Onlar için sadece bir şeyler işe yarasın yeter. İlk aradıkları budur. Gereksiz ayrıntılara veya farklı şeylere odaklanmazlar. Onlar sadece bir şeyin çalışıp çalışmadığı ile ve kendilerine yarar sağlayıp sağlamadığına bakar. Sonuca götürecek her şeyi severler.
Çok fazla konuşmayı tercih etmezler. Çünkü onlar kendilerini “eylem adamı” olarak görürler. İletişim kurduklarında yüksek sesle konuşurlar ve çok söz keserler. Fakat kendilerinin sözlerinin kesilmesine tahammül edemezler. Kendilerini her zaman haklı görürler ve kendilerini daima savunurlar. Yaptıklarının doğru olduğunu düşünürler. Sonuç odaklı bir iletişim yapısına sahiptirler. Sürekli sonucu düşünürler ve gereksiz nedenleri ve nasılları konuşmayı sevmezler. Güçlü kolerikler, onaylanma ve takdir edilmeye kayıtsız kalamazlar. Aslında istedikleri de tam olarak budur. Bu yüzden kendilerini en fazla onaylayan barışçıl kişiler ile arkadaşlık kurarlar.
Eş Tercihi: Kendilerini daima onaylayan barışçılları tercih ederler.
4) Huzurlu Kişilik – Soğukkanlı
Enerjilerini çok fazla harcamayı tercih etmezler. Heyecanları yokmuş gibi davranırlar. Rahatlarına düşkündürler. Fakat baskı altında da iyi çalışıp güzel sonuçlara ulaşabilirler. Bu baskı çok uzun sürerse de, baskının kaynağını bulup yok etmek isterler. Yani güvenlik ve huzur eğilimlidirler. Sadece saygı ve anlayış beklerler. Karar vermeyi sevmezler. Çok düşünmedikleri için genelde kararsızdırlar. Karar aldıklarında sorumluluk alacaklarını bilirler ve sorumluluk almayı sevmezler. Başkalarının onlar yerine sorumluluk almasını isterler. Başlarının ağrımasından çekinirler. Bunun sonucunda da, özgüvenleri düşüktür.
Riski ve rekabeti çok sevmezler. Yeniliğe alışık değillerdir. Alışkanlıklarına bağlıdırlar. Alışkanlıklarını devam ettirmek isterler. Yeniliğin belirsizliği onları ürkütürken, bağlı oldukları ve bildikleri şeyleri yapmak onları mutlu eder. Bu yüzden yedi düvelle anlaşabilirler fakat dostları çok azdır ve yıllar sürer. Hemen değişmek istemezler ve onları harekete geçirmek biraz emek ve zaman gerektirebilir. Barışçıllar, işleri ertelemeyi severler.
Zoru gördüklerinde kaçma eğilimi gösterebilirler. Kendilerini harekete geçme konusunda çok zorlamazlar. Ancak bazı zamanlar – ki bu zamanlar genellikle zor zamanlardır – “istemek” yerine “dürtülmeye” ihtiyaç duyabilirler. Bu dürtü çoğunlukla, ya kendilerinden ya da güçlülerden gelir.
Barışçıl soğukkanlı kişiler tartışmayı ve kavga etmeyi sevmezler. Dinlemeyi severler. Başları ile onaylamak yeterli olur çoğu zaman. Onlar sükuneti, barışı severler. Sakin ve uyumludurlar. Herkesle iletişime kolayca geçerler ve hatta kolaylıkla orta yol bulabilirler. Onlar için “aşırı” kelimesi çok anlam ifade etmez. Hızlı hareket etmek yerine yavaş hareket etmeyi tercih ederler. Ancak yanlarında hızlı yürüyen bir güçlü kolerik varsa, ona kolaylıkla ayak uydurabilirler. Günlük veya iş hayatında da benzer durumlar söz konusudur.
Eş Tercihi: Kendilerini daima yöneten güçlüleri tercih ederler.
