Davranışlar ve kimliği birbirinden ayırmak gerekir. Eğer kişiler davranış ve kimlik kavramlarını birbirinden ayırabilirlerse, daha kolay değişebilirler. Yani, kimlikleri yerine davranışlarının değişmesi gerektiğine kanaat getirebilirlerse, davranışlar kolaylıkla değiştirilebilir. Benzer şekilde, bir kişinin karakterini bir tek olaya dayandırarak değerlendirmek yanlıştır.
Davranışlarımız, sübjektif deneyimlerimizdir. Davranış gerçekte ne yaptığınızdır. Yani, mevcut durumun sonucudur. Davranışlarımız acı ve zevke karşı yaklaşımımız neticesinde oluşur. Davranışlar, kişilerin ve çevresinin eylemlerinin bir sonucudur. Davranışlarımız her şeyden etkilenir ve bu yüzden davranışlarımız geçicidir. Hatta davranışlarımızın kimliğimize uymadığı zamanlar bile olur. Bazen çok basit ve bize yakışmayan davranışlarda bulunabiliriz. “Evden çıkarken odanı toplayıp çıkabilirsin” derken davranışa vurgu yapılır.
Davranışlar, birinci derece deneyimi temsil eder. Davranışlarımız görünen eylemlerimizdir ve bilinçaltımızın kodlarını içerir. Bilinçaltı tarafından desteklendiği için duygularımızı da içerir ve bize daha doğru bilgiler sunar. Yani davranışlar, temellerinde zihin ve beden alt sistemlerini barındırır.
Eleştiri ve geri bildirimler davranışa yapılmalıdır aksi halde özgüvene zarar verir. Yapıcı geri bildirimler davranışa yapıldığında, kişinin davranışını geliştirmesi için fırsat sunulmuş olur. “Sen böylesin, sen şöylesin” diye başlayan cümleler yapıcı değildir, kimlik ile alakalıdır ve mutlaka bilinçaltı negatif geri bildirim verir.
Her davranışın altında olumlu niyet vardır. Birçok NLP bilinçaltı tekniğinde bilinçaltında yatan olumlu niyeti bulmak vardır. Bu sayede gerçek kodlara ulaşılmaya çalışılır ve bilinçaltı ile anlaşma yoluna gidilerek yeni bir olumlu niyet yerleştirilir. Bu sayede kişide değişim oluşturulur ve düşünceler değiştirilir. Yeni bir bakış açısı kazandırılarak kişi, farklı bir bilinç düzeyine geçirilir. Tabii bu çok hassas bir konudur ve iyi bilinmesi gerekir. Sigara içmek gibi bağımlılıklarımızın altında, kişinin kendini rahatlatması ve toplumsal kabul görme gibi niyetler vardır. Kendini besleyen bağımlılık psikolojisinin altında da bu olumlu niyet vardır.
Koçluk çalışmalarında bu olumlu niyeti bulmaya çalışırız ve kişiye bununla ilgili sorular sorarız.
Fakat, çoğu kişi olumlu niyeti bilir ama paylaşmaz. Koç da bazen olumlu niyeti göremez, bulamaz. İşte tam burada kırılma noktası vardır. Kişi ile yapılacak çalışmada yanılma ihtimali çok yüksektir. Çünkü, kişi başka başka nedenler söyler ve sonuca gidemezsiniz. Bunun altında yatan neden, insanlar gerçeklerle yüzleşmek istemez ve kaçma eğilimi sergilerler. Böyle durumlarda davranışlara acı duygularını bağlayabilir, yeni davranışlara da zevk duygularını bağlayabilirsiniz. Bundan başka da etkili çözüm yolu yoktur.
Bahsedilen istisnalardan biri: Yıllardır bu konuyu anlatırken hep düşünürüm. Savaşı bile anlarım. Kendin için, ailen için, ülken için savaşırsın. Haklı nedenlerin vardır. Ama bir sapığın küçük bir kıza tecavüz etmesini hem de defalarca ve sonra onu hunharca öldürmesinin altındaki olumlu niyetini hiç bulamadım.
Kimliğimiz, yaşamak için nedenlerimizdir. Davranışları ortama, zamana ve duruma göre değerlendirmek mantıklıdır. Kimliğimiz ise, daha genel sonuçlar içerir. Kimliğimiz “tutarlılık” içerir. Değer ve inançlar kimliğin görünen yüzüdür. Kimlik, kişiliğin resmidir. Kimliğimiz, bizi başkalarından farklı kılan inançlar toplamıdır. Kimliğimiz, tutarlı inançların sonucudur. Kimliğimiz konusunda inançlarımızı geliştirirsek, davranışlarımızda da değişimler olacaktır. Bu yüzden davranışlarımızın en büyük kaldıracı, kişinin kendi kimliğidir. Yani sonuç olarak; kimlik, davranışlardan çok daha kapsamlıdır. “Sen çok dağınık bir çocuksun” derken kimliğe vurgu yapılır.
Doğru soru:
“Ben kimim?”
“Kendinizi nasıl tanımlıyorsunuz?”
Alıştırma:
Kendinize kim olduğunuzu sorun. Kim olmak istediğinizi sorun. Hangi yönlerden tanımladığınızı da tespit edin. Kendinizi tanımlarken hangi ifadeleri kullandığınızın önemini hatırlayın. Bu tanımlamalarda davranışlarınız mı ön plana çıktı yoksa kimliğiniz mi? Bu ayrıma dikkat edin.